Müalicəvi yovşan

Müalicəvi yovşan
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superasteridlər Klad: Asteridlər Klad: Kampanulidlər Dəstə: Astraçiçəklilər Fəsilə: Mürəkkəbçiçəklilər Cins: Yovşan Növ: Müalicəvi yovşan
Beynəlxalq elmi adı
Artemisia abrotanum L., 1753
Şəkil axtarışı ITIS   35444 NCBI   86306 EOL   469705

Müalicəvi yovşan (lat. Artemisia abrotanum) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin yovşan cinsinə aid bitki növü.

Təbii yayılması

Cənubi-Şərqi Avropada, Kiçik və Orta Asiyada, Qafqazda və İranda çayların sahillərində, çəmənlərdə, otlaqlarda, yüngül məhsuldar torpaqlarda yayılmışdır.

Botaniki təsviri

Şaquli, qalın köklü, çox budaqlı, oduncaqlaşmış gövdəli, hündürlüyü 60-150 sm-dək olan, xoş "limon" qoxulu çoxillik yarımkol bitkisidir. Yarpaqları növbəli düzülüşlü, mavi-yaşıl, alt tərəfi yapışıqdır. Boz tükcüklərlə örtülmüşdür; alt yarpaqları saplaqlı, iki və üç yerə lələkvari bölünmüş, orta yarpaqları oturaq, yuxarı yarpaqları üç yerə bölünmüş və ya bütövdür. Sentyabr-oktyabr aylarında çiçəkləyir. Xırda, sarı, boruvari çiçəkləri kiçik, sallaq səbətlərdə, gövdənin ucunda və budaqlarında yığılaraq şaxələnmiş süpürgəvari çiçək qrupu əmələ gətirir. Azərbaycanda müalicəvi yovşan yayın ikinci yarısında çiçəkləyir. Meyvələri noyabr-dekabr aylarında yetişir, toxumları hamar və çıxıntılıdır. Qələmlərlə çoxalır.

Ekologiyası

İşıqsevəndir, torpağa tələbkar deyildir.

Azərbaycanda yayılması

Naxçıvan MR-da, Kiçik Qafqazda düzənliklərdə təbii halda bitir.

İstifadəsi

Müalicəvi yovşanın yerüstü hissəsində efir yağı, flavonoid birləşmələri, kumarinlər, aşılayıcı və acı maddələr, abrotanin və alkaloidlər vardır. Yarpaqlarının cövhəri və həlimi mədə-bağırsaq xəstəliklərində, soyuqdəymədə, anginada, sarılıqda, revmatizimdə, diş ağrısında və saçların bərkidilməsində istifadə edilir. Park və bağlarda, qarışıq əkinlərdə dekorativ kol kimi istifadəsi məqsədəuyğundur.